Na de aanslag in El Paso: wat is 8chan, de extreme site die deel uitmaakt van een toxische, digitale cultuur? (2024)

8chan kroop voor de eerste keer echt uit de donkere kelders van het internet en raakte bekend bij het grote publiek na de aanslag in Christchurch in Nieuw-Zeeland.De dader van die aanslag op een moskee waarbij 52 doden vielen, postte er een manifest waarin hij zijn drijfveren voor zijn gruwelijke daad uit de doeken deed.

Hij sprak onder meer over de in rechtse kringen populaire samenzweringstheorie "The Great Replacement", waarbij de inheemse blanke bevolking "vervangen" wordt door een gekleurde bevolking.Het manifest en de ideeën van de dader zaten vol dubbele bodems en uiteindelijk bleek dat de aanslag in Christchurch een "massamoordwas voor en door het internet", zoals de New York Times het treffend verwoordde. De community eerde meteen na de aanslag haar "held" op 8chan.

Gebruikers van 8chan voelen zich deel van een groep, een cultuur, waarbij de rest van de wereld de buitenstaanders zijn. Dat viel ook meteen op na de aanslag in Nieuw-Zeeland."Hoewel Brenton Tarrant expliciet zei dat hij geen lid is van een nationalistische of politieke groepering, moeten we er toch op letten dat we Tarrant niet als een 'lone wolf' bestempelen", aldus Ico Maly, doctor in de cultuurwetenschappen aan de Universiteit van Tilburg.

"Juridisch gezien handelde hij alleen. Maar het concept van een "lone wolf"gaat gepaard met associaties van individuen die zichzelf radicaliseren en geïsoleerd zijn in de maatschappij", zegt Maly.

"In zijn tekst op 8chan construeert Tarrant een identiteit voor zichzelf binnen een wereldwijd verbonden nieuw-rechtse en extreemrechtse cultuur. Als we de aankondiging van zijn aanslag op 8chan analyseren, wordt het duidelijk dat hij zichzelf zag als "onder vrienden" die hij niet alleen kende, maar waarmee hij ook tijd doorbracht. Het lijkt er inderdaad ook op dat hij, zoals hij zelf zegt, al geruime tijd lid is van deze online community."

"Op 8chan is er geen enkele vorm van sociale controle noch van enige degelijke content moderation", zegt radicaliseringsexpert Olivier Cauberghs. "De website groeide uit tot een verzamelplaats van internetgebruikers uit het extreemrechtse ideologische spectrum van"alt-right"tot "white supremacists". De gebruikers van de "boards"(de kanalen), die in tegenstelling tot bij 4chan zelf kanalen kunnen maken, creëren voortdurend boards met extremistische slogans zoals "It's ok to be white" en hakenkruizen.

Cauberghs: "8chan is ook een verzamelplaats waar acties worden opgezet om in te gaan tegen wat de gebruikers de "cultuurmarxistische", "mainstream media"noemen.Een slachtoffer hiervan is Netflix, wat op 8chan is omgedoopt tot 'Jewflix' omwille van de diversiteit van mensen die in de programma's aan bod komen."

"Door de interraciale relaties die bijvoorbeeld voorkomen in series zoalsSex Education wordt de visie van de 8channers nog versterkt. Het gevolg hiervan is een oproep om naar de trailer van het programma op YouTube te gaan en negatieve commentaren achter te laten. Dit kan de publieke opinie sterk beïnvloeden door het normaliseren van racistische commentaren, net omdat mensen onbewust er veelvuldig aan worden blootgesteld."

Onderzoek moet uitwijzen of de schutter in El Paso verweven was met de online cultuur van 8chan, of dat hij de site enkel gebruikte om zijn manifest te posten. De ideeën die hij erin neerscheef over "de vervanging van het eigen volk", zijn vandaag niet alleen meer op sites als 8chan te vinden; het is een narratief dat ook op sociale media als Facebook en Twitter zo terug te vinden is.

Net als de "Hispanic invasion", waar de schutter het in zijn manifest over heeft. Een begrip dat ook door de Amerikaanse president Trump wordt gebruikt in minstens 2200 advertenties op Facebook, vond de Amerikaanse onderzoekster Nathalie Martinez. Wat niet wil zeggen dat de president - net als andere prominente stemmen uit de Amerikaanse politiek - een rechtstreekse invloed had op de schutter. Maar valt het daarnaast ook helemaal uit te sluiten?

"Het succes van 8chan schuilt in het gebrek aan moderatie", vult Cauberghs aan. Doordat Twitter en Facebook zwaar inzetten op de zogenoemde "content moderation", worden daar hoofdzakelijk berichten geplaatst die net binnen de voorwaarden van Facebook vallen.

De gevolgen van het herhaaldelijk schenden van de policy van Facebook hebben schorsing en schrapping tot gevolg waardoor gebruikers een nieuw profiel moeten maken. Gebruikers krijgen op Facebook en Twitter nog een ultieme laatste waarschuwing en ze worden terughoudender met het plaatsen van extreme berichten die wel aanvaard zijn op 8chan. Deze "ongemakken" zijn er niet op sites als 4chan en 8chan, door gebrek aan content moderation, en waardoor dit de weg van de minste weerstand is.

Sites als 8chan zijn de clubhuizen van vroeger, waar extreme ideeën ook met anderen werden gedeeld en waar gelijkgestemden elkaar vonden en opjutten. Maar online zijn er geen grenzen en de technologie en de massamedia maken een razendsnelle, wereldwijde verspreiding van dit soort ideologieën mee mogelijk. Een site als 8chan mag dan misschien - tijdelijk - onbereikbaar zijn, er duikt wel een nieuwe plek op waar ze kan gedijen.

En mocht dat niet zo zijn, dan zijn er nog altijd de minder bekende platformen als Gab of Discord, waar extreme ideeën, links en rechts, blijven woekeren. Dit zal niet hier en nu eindigen.